ISO 9000:2000 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ

Genel Bilgi

  • ISO 9000 standardı, 2000 yılında revüze edilerek yeniden yayınlandı.

  • Standart revüze edilmekle birlikte, 1994 revizyonu yürürlükten kaldırılmadı.

  • Eski belgelerin en geç 2003 aralık ayına kadar yeni revizyona göre değiştirilmesi gerekmektedir. Bu tarihten sonra, eski belgelerin geçerliliği kalmayacaktır.

  • 2001 yılında belge almak isteyen bir firma, dilerse 1994, dilerse 2000’e göre sistemini kurup belgelendirebilecektir.

  • Yeni uygulamada 3 standart söz konusudur:

  • ISO 9000:2000 Terim ve Kavramlar

  • ISO 9001.2000 Şartlar

  • ISO 9004:2000 İyileştirme İçin Rehber

  • Karşılanması gereken şartlar ISO 9001:2000’de açıklanmaktadır. Diğer iki standart yardımcı rol üstlenmektedir. ISO 9000:2000’de temel kavramlara açıklık kazandırılırken, ISO 9004:2000’de de ISO 9001’in ötesine geçmek isteyen kuruluşlara rehberlik edilmektedir.

  • Kısaca; 9001, 9002 ve 9003 biçimindeki eski ayrım kaldırılmış ve 9001 olarak tek standarda dönülmüştür.

  • Standardın özü değiştirilmemiştir. ISO 9000 yeni haliyle, yine rekabet güçlerini artırmak; müşteri taleplerini tam ve zamanında karşılamak isteyen işyerleri için, daha da geliştirilmiş bir yönetim sistemi öngörmektedir.

  • Hatta bu kez orta ve büyük işletmelerin yanısıra, küçük işletmelerin koşulları da dikkate alınmıştır. Örneğin, doküman sayısı ve hacmi, kuruluşun süreçlerden beklediği sonuçlara bağlı kılınmıştır.

  • ISO 9000:2000’de;

- Yöneticiler için daha fazla sorumluluk öngörülmekte,

- Faaliyetlerden ziyade süreçler ön plana çıkmakta,

- Toplam kalite ve iş mükemmelliği prensipleri esas alınmakta,

- Müşteri odaklılık belirgin hale gelmekte,

- Doküman hazırlama, bazı temel prosedürlerin dışında, kuruluşun ihtiyaçlarına bırakılmaktadır.

ISO 9001’in maddeleri (2000 versiyonu)

ISO 9001:2000, toplam 8 ana maddeden oluşmaktadır. Karşılanması gereken şartlar 4. maddeden itibaren yer almaktadır.

4. Kalite Yönetim Sistemi

Genel bir şart olarak, süreçlerin tanımlanması, birbirleri ile olan ilişkilerinin  açıklanması, kriter ve yöntemlerinin belirlenmesi, gerekli kaynakların güvence altına alınması, süreçlerin sürekli iyileştirilmesi ve planlanan sonuçlara ulaşılması için gerekli faaliyetlerin uygulanması, ölçülmesi ve gözlenmesi istenmektedir.

Bu maddeye göre, ayrıca, kalite politikası ve hedefler yazılı halde ifade edilmeli, kalite el kitabı hazırlanmalı, standardın öngördüğü prosedürler ve süreç yönetimi için ihtiyaç duyulan bilgi ve faaliyetler yazılmalı ve standardın işaret ettiği kayıtlar tutulmalıdır.

5. Yönetimin Sorumluluğu

Bu maddede, üst yönetimin kalite yönetim sistemine olan ilgisi ve bağlılığı ele alınmaktadır. Örneğin, üst yönetimden müşteri taleplerinin ve ihtiyaçlarının tespiti; ayrıca müşteri isteklerinin karşılanmasının önemini kuruluşa iletmesi istenmektedir.

Üst yönetimin, bu çerçevede; kalite yönetim sistemini bir bütün halinde planlaması, yönetim temsilcisini ataması, kalite hedeflerini tüm çalışanlara benimsetmesi, kuruluş içerisindeki sorumluluk ve yetkileri tanımlaması, sistemi gözetmesi ve iç iletişimi sağlıklı bir şekilde kurması gerekmektedir.  

6. Kaynak Yönetimi

Kuruluş, müşteri ihtiyaçlarını tam ve zamanında karşılayabilmek için bina, ekipman, yazılım, donanım, personel, eğitim ve benzeri ihtiyaçlarını tespit ve temin etmelidir.

7. Ürün Gerçekleştirme

Ürünü elde etmek üzere gerekli süreçler planlanmalı; kriterler belirlenmelidir. Bu şart, ISO 9001:1994’deki kalite planı ile benzerlik arz etmektedir.

Müşteri tarafından belirlenen şartlar, nakliye ve nakliye sonrası şartlar ve yasal şartlar da dahil olmak üzere ürün ile ilgili tüm şartlar belirlenmelidir.

Müşteri talepleri, işi kabul etmeden önce gözden geçirilmelidir.

Kuruluş, müşteri ile sürekli bir iletişim kurarak, şikayetler dahil, geri besleme almaya çalışmalıdır.

Tasarım ve geliştirme faaliyetleri planlanmalı, kontol altında yürütülmeli, gözden geçirilmeli, doğrulanmalı ve geçerli kılınmalıdır.

Satınalmalar, ön değerlendirmeye tabi tutulmuş tedarikçilerden yapılmalı; satınalınan girdiler doğrulanmalıdır.

Kuruluş, üretimi kontrollü bir şekilde gerçekleştirmelidir.

Müşteriye ait mülkler korunmalıdır.

Taşıma, ambalajlama, depolama ve sevkiyat açısından ürün nitelikleri korunmalıdır.

Ölçüm cihazlarının kalibrasyonları yapılmalıdır.

8. Ölçüm, Analiz ve İyileştirme

Standardın bu yeni versiyonunda “muayenin” oldukça ilerisinde bir yaklaşım sergilenmektedir.

Standart; ölçme ve analiz ile ürün uygunluğunun gösterilmesini, kalite yönetim sisteminin uygunluğunun sağlanmasını ve etkinliğinin sürekli iyileştirilmesini istemektedir.

Bu çerçevede, müşteri memnuniyeti ölçülmeli ve bu yolla memnuniyet derecesi artırılmalıdır.

Kuruluş, iç tetkikler yoluyla kalite yönetim sisteminin uygunluğunu göstermelidir.

Ürün ve süreçler gözlenmeli ve ölçülmelidir.

Uygun olmayan ürünler kontrol altında tutularak, bunların müşteriye sevki önlenmelidir.

Kuruluş, uygun istatistik teknikleri kullanarak verileri analiz etmeli ve iyileşme fırsatlarını yakalamalıdır.

Düzeltici ve önleyici faaliyetler ile mevcut uygunsuzluklar bir daha tekrarlamayacak biçimde ortadan kaldırılmalı; olası uygunsuzlukların önüne geçilebilmelidir.